نوای بامداد — به نقل از مهر
استان خراسان رضوی با تجربه یکی از خشک ترین سال های آبی خود اکنون با بحرانی عمیق در منابع آبی مواجه است براساس آمار ارائه شده توسط مدیرکل هواشناسی استان میانگین بارش سال آبی منتهی به شهریور ۱۴۰۴ تنها ۱۳۹ ۱ میلی متر بوده که در مقایسه با دوره آماری بلندمدت (۱۹۰ ۹ میلی متر) کاهش چشمگیر ۳۲ ۴ درصدی را نشان می دهد
وضعیت بحرانی منابع آبی استان
علیاصغر دهقانپور، مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی، با اعلام این ارقام هشدار داد که بیلان آبی استان در شرایط مناسبی قرار ندارد. وی افزود: «استان با کاهش بارش و افزایش دما همزمان روبروست، موضوعی که فشار مضاعفی بر منابع آبی و محیط زیست منطقه وارد کرده است.»
او همچنین اشاره کرد که وضعیت نسبت به سال آبی گذشته (۱۴۰۳ ۱۴۰۲) نیز وخیم تر شده و استان شاهد کاهش ۳۰ درصدی بارش ها بوده است این کاهش چشمگیر در حالی است که خراسان رضوی یکی از استان های پرجمعیت کشور بوده و فشار مصرف آب در آن بسیار بالا است
مشهد؛ کاهش نگرانکننده بارش و افزایش دما
مرکز استان، مشهد، از این بحران بینصیب نمانده است. طبق اعلام دهقانپور، شهر مشهد در سال زراعی گذشته تنها ۱۵۲ میلیمتر بارندگی داشته است. این میزان در مقایسه با سال قبل ۴۹.۳ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت ۳۷.۵ درصد کاهش را نشان میدهد. این آمار نشانگر بحرانی جدی در تأمین آب شهری برای پایتخت معنوی ایران است.
همچنین دمای مشهد نیز افزایش داشته و با ثبت ۱۶ ۷ درجه سلسیوس نسبت به دوره بلندمدت ۰ ۹ درجه گرم تر شده است افزایش دما می تواند تبخیر بیشتر منابع آبی و کاهش بازدهی در بخش کشاورزی و فضای سبز را به همراه داشته باشد
سبزوار؛ خشکترین شهر استان
در میان شهرستانهای استان، سبزوار با تنها ۶۷ میلیمتر بارش در سال آبی اخیر، بهعنوان خشکترین نقطه خراسان رضوی معرفی شده است. این میزان در مقایسه با دوره آماری بلندمدت کاهشی ۶۲.۵ درصدی داشته که زنگ خطر جدی برای منابع آبی و کشاورزی منطقه را به صدا درآورده است.
فریمان؛ نقطهای امیدوارکننده در میان خشکسالی
با وجود روند نگرانکننده در سراسر استان، شهر فریمان توانسته با ثبت ۲۷۱.۱ میلیمتر بارندگی و افزایش ۲۴ درصدی نسبت به میانگین بلندمدت، عملکردی مثبت در زمینه تأمین آب داشته باشد. این دستاورد میتواند بهعنوان یک نمونه موفق از مدیریت آب و اقلیم در منطقه مورد بررسی و الگوبرداری قرار گیرد.
افزایش دما؛ تشدید کننده بحران خشکسالی
دهقانپور همچنین به افزایش دمای عمومی استان اشاره کرد و گفت: «میانگین دمای استان در سال آبی اخیر ۱۷ درجه سلسیوس بوده که نسبت به میانگین بلندمدت (۱۶.۲ درجه) افزایش ۰.۸ درجهای داشته است.»
بر اساس این آمار بردسکن با ۲۱ ۱ درجه گرم ترین و فریمان با ۱۲ درجه سلسیوس خنک ترین نقاط استان بوده اند این افزایش دما علاوه بر تأثیر منفی بر مصرف آب شرب و کشاورزی می تواند موجب افزایش خطر آتش سوزی در مراتع فشار بر شبکه برق و کاهش کیفیت هوای شهری شود
پیامدهای کاهش بارندگی برای کشاورزی
خراسان رضوی از استانهای مهم کشور در حوزه کشاورزی است و کاهش بارش میتواند اثرات مخربی بر تولید محصولات زراعی و باغی داشته باشد. بسیاری از کشاورزان منطقه که به منابع آبی سطحی و باران وابسته هستند، در فصل زراعی جاری با کاهش عملکرد مواجه خواهند شد.
از سوی دیگر منابع آب زیرزمینی نیز در وضعیت بحرانی قرار دارند و برداشت بی رویه برای جبران کاهش بارش می تواند سفره های آب زیرزمینی را تهی کرده و موجب نشست زمین در برخی مناطق شود
لزوم مدیریت یکپارچه منابع آب و تغییر الگوهای مصرف
با توجه به تداوم روند خشکسالی، مسئولان محلی و ملی باید رویکردی یکپارچه در مدیریت منابع آبی اتخاذ کنند. استفاده از فناوریهای نوین آبیاری، فرهنگسازی برای مصرف بهینه آب، بازچرخانی آب و نظارت بر مصرف صنعتی و شهری از جمله اقداماتی است که میتواند بخشی از فشار را کاهش دهد.
همچنین توجه به سازگاری با تغییر اقلیم و توسعه کشاورزی مقاوم به خشکی از الزامات مهم آینده در استان محسوب می شود
جمعبندی
کاهش ۳۲.۴ درصدی بارندگی در استان خراسان رضوی، هشداری جدی برای برنامهریزان، کشاورزان و مردم است. در شرایطی که گرمای هوا افزایش یافته و بارندگی بهشدت کاهش یافته، باید با اتخاذ راهکارهای علمی و مدیریتی مناسب از تشدید بحران آب و تبعات اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی آن جلوگیری کرد.
