به گزارش مشرق؛ در حالی‌که آمریکا با اعمال ۴۶۵ تحریم تازه، از دورترین افراد مرتبط به صنعت نفت کشور تا شخص وزیر نفت، آخرین تیر خود را برای توقف صادرات نفت ایران رها کرد، آمارها از جهشی بی‌سابقه در فروش نفت خام حکایت دارد؛ نتیجه تصمیمی که از دل تغییرات مدیریتی در صنعت نفت بیرون آمد و حالا به نقطه قوت قابل توجهی در کارنامه دولت چهاردهم تبدیل شده است.

اخیرا اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرده است علیرغم تحریم‌های بی‌سابقه علیه صنعت نفت کشور، تولید روزانه نفت ایران در شهریور ۱۴۰۴ با جهشی ۲۵۰ هزار بشکه‌ای به بالاترین میزان خود از زمان جنگ ۱۲ روزه رسیده است. این رشد چشمگیر، بیشترین افزایش تولید نفت ایران را در بازه زمانی اخیر نشان می‌دهد.

بر اساس این گزارش تولید روزانه نفت ایران از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در ماه اوت به ۳ میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه در ماه سپتامبر افزایش یافته است; افزایشی ۲۵۰ هزار بشکه ای که پس از جنگ ۱۲ روزه به بالاترین سطح بازگشته است

در ماه ژوئن به دنبال حمله اسرائیل تولید نفت ایران با کاهش ۲۰۰ هزار بشکه ای به ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز رسید که اکنون در سپتامبر این کاهش به طور کامل جبران شده است افزون بر این تولید نفت ایران در سپتامبر ۵۰ هزار بشکه بیش از سطح ژانویه ۲۰۲۵ بوده است زمانی که دولت جدید ترامپ آغاز به کار کرد

دولت ترامپ هدف صفر کردن صادرات نفت ایران را دنبال می کرد اما وزارت انرژی آمریکا اذعان کرده است که این برنامه موفقیت آمیز نبوده است

همزمان با تحریم‌ها و برخی جابجایی‌های مدیریتی در سطوح بالای صنعت نفت ایران، کارشناسان و اندیشکده‌های امریکایی و تحلیل‌گران بر این باور بودند که رویای ترامپ برای رساندن صادرات نفت ایران به محدوده یکصد هزار بشکه، در حال عملی شدن است. در چنین شرایطی، کمتر کسی گمان می‌برد ایران بتوان در شرایط کنونی تحریم‌ و فشارهای بین‌المللی، صادرات نفت را به وضعیت قابل دفاعی برساند. اما امروز آمارها حاکی از آن است که اعمال سیاست‌های ریسک‌پذیر و برخی تغییرات راهبردی توانست نقشه دشمن را خنثی کند و در نتیجه آمارهای جدید از فروش نفت ایران به روایت خود آمریکایی‌ها،‌ گویای توفیق دولت در حفظ جریان صادرات انرژی کشور است.

در حالی که طی ماه‌های گذشته، فشارهای تحریمی آمریکا علیه صنعت نفت ایران به اوج خود رسیده و طی ۱۴ بسته تحریمی جدید، بیش از ۴۶۵ اقدام محدودکننده اعمال شده است، گزارش‌های رسمی و بین‌المللی از افزایش صادرات نفت خام ایران حکایت دارد.

بر اساس داده‌های تازه مراجع بین المللی، صادرات نفت ایران در نیمه نخست سال جاری شمسی، نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش معناداری داشته و حتی در برخی ماه‌ها، رکوردهای تازه‌ای در فروش و وصول درآمد ثبت شده است. این در حالی است که بخشی از اطلاعات مربوط به مسیرها و شیوه‌های مالی، همچنان محرمانه باقی مانده است.

عملکرد کشور در حوزه انرژی نشان می‌دهد که با اتخاذ تصمیمات راهگشا و هوشمندانه در حوزه دیپلماسی فعال، تغییرات راهبردی و مدیریتی هدفمند و اتکا به ظرفیت‌های داخلی، می‌توان به نحو موثری اثرات سوء ناشی از تحریم‌ها را کاهش داده و حتی آن را به فرصتی برای اصلاح ساختار فروش نفت تبدیل کرد.

اکنون صادرات نفت ایران نه تنها از محدودیت‌های گذشته عبور کرده، بلکه در مسیر پایدارتری نسبت به سال‌های قبل قرار گرفته است.

چرخش مدیریتی و بازتعریف دیپلماسی نفت

از شواهد و آمارها اینطور برمی‌آید که دولت با هدف مقابله با تحریم‌ها، جلوگیری از انزوای اقتصادی ایران و بازتعریف جایگاه ایران در بازار جهانی انرژی، تغییرات مهمی را در سطوح مدیریتی و راهبردهای خود در دستور کار قرار داد؛ تغییراتی که اگرچه در ابتدا گمان می‌رفت زمینه ساز چالشی جدید در حوزه سیاست خارجی نفت باشند، اما نتیجه نهایی آن به پررنگ تر شدن ایران در بازارهای جهانی انرژی انجامید.

اعمال تغییرات راهبردی در بخش بین الملل شرکت ملی نفت تجدیدنظر و تغییر در سکانداری بازاریابی و صادرات نفت خام و ریل گذاری جدید متناسب با تحریم های تازه اکنون از سوی کارشناسان به عنوان یکی از عوامل اصلی رشد صادرات نفت شناخته می شود; اتفاقی که در ابتدا با واکنش ها و نقدهای منفی همراه شده بود

وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران توانستند تا با به روزرسانی برخی فرآیندها و متنوع‌سازی مقاصد صادراتی، صادرات نفت کشور را از فشارهای ناشی از تحریم های جدید رهایی بخشند.

یک منبع آگاه در وزارت نفت در این رابطه گفت: «در شرایط فعلی، صادرات نفت ایران به سطحی رسیده که نه‌تنها از دوران اوج تحریم‌ها فراتر رفته، بلکه ثباتی پایدار در حجم فروش ایجاد شده است. این آمار مستند و موثق است، اما وزارت نفت به دلیل محدودیت های اطلاعاتی در زمان تحریم ها و تبعات سوء ناشی از بازخوردهای اطلاعاتی، از شفاف سازی آمار مستند در این رابطه معذور است.»

فصل تازه دور زدن تحریم های نفتی

با تشدید تحریم های یکجانبه غرب در ماه های گذشته، انتظار می‌رفت که صادرات نفت ایران کاهش یابد؛ اما بر خلاف پیش بینی های اولیه، وزارت نفت طی یک سال و نیم گذشته توانست تا به مدد شیوه های مبتکرانه خود، تنگنای تحریم ها را دور بزند و اقتصاد ایران را از دام تحریم های تازه برهاند.

نگاهی به آمارهای منابع موثقی همچون موسسه انرژی آمریکا و اوپک گویای این واقعیت است که صادرات نفت طی همین مدت، نه تنها کاهش نیافته، بلکه از شیبی افزایشی نیز برخوردار بوده است.

به عنوان مثال، گزارش اخیر EIA نشان می‌دهد که در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۴، میانگین صادرات روزانه نفت ایران حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز بوده است. در همین حال در سال ۲۰۲۴ مجموع صادرات نفت خام ایران به ۵۸۷ میلیون بشکه رسیده که نسبت به سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

طبق گزارش ماه فوریه اوپک نیز، تولید نفت ایران با رشد ۱۲.۹ درصدی به ۳.۲۵ میلیون بشکه در روز رسیده است.

وزیر نفت نیز در مصاحبه اخیر خود در هیات دولت، با تاکید بر تداوم صادرات اعلام کرد: «در طول سال گذشته، با وجود فشارهای بی‌سابقه، روند صادرات نفت نه‌تنها متوقف نشد، بلکه در برخی مقاطع رکوردهای تازه‌ای ثبت کرد.»

رشد صادرات در سایه «اسنپ‌بک»

اگرچه ممکن است آمار کامل و به‌روز صادرات نفت در دوره پس از اعمال اسنپ‌بک هنوز عمومی نشده باشد، اما گزارش‌ها و تحلیل‌های مستقل نشان می‌دهند که ایران همچنان صادرات نفت را با حجم قابل توجهی ادامه داده است؛ که خود گواهی است بر موفقیت مکانیزم‌های طراحی‌شده برای دور زدن محدودیت‌ها.

در این رابطه می توان به داده‌های شرکت تحلیل نفتی Vortexa اشاره کرد؛ مبنی بر اینکه در شرایط بازگشت اسنپ‌بک، شبکه صادرات سایه ایران توانسته صادرات روزانه نفت خام و میعانات را در محدوده ۱.۳ تا ۱.۶ میلیون بشکه در روز حفظ کند. این در حالی است که این رقم در برخی مقاطع بالاتر از ۱.۸ میلیون بشکه در روز ثبت شده است و نشانه خوبی از پایداری صادرات نفت ایران در شرایط تشدید تحریم است.

گزارشات اخیر تانکر ترکرز نیز از دستیابی به صادرات ۲ میلیون بشکه ای نفت در ماه سپتامبر حکایت دارد که دلیل دیگری بر موفقیت رشد صادرات نفت ایران در شرایط تحریم است.

وزارت نفت نیز اذعان کرده است که با اتخاذ تدابیر لازم توانسته است تحریم‌هایی مشابه اسنپ‌بک را دور بزند و صادرات را «رضایت‌بخش» ادامه دهد.

در تایید این داده های آماری، اخیرا عباس عراقچی وزیر خارجه نیز گفته است که در اختیار داشتن بازارهای فروش نفت ایران، نتیجه سال‌ها تلاش برای خنثی سازی تحریم‌هاست و تجربه چندروز گذشته نشان داده است که با وجود اسنپ بک ادعایی، فروش نفت ما بیشتر شده است.

عملکرد موفق نفت، ذیل تأکید رهبری بر تنوع بازارهای صادراتی

نفت نه صرفاً یک منبع درآمد بلکه ابزاری برای تحرک اقتصادی و تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی ایران تلقی می‌شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در دیدار اخیر با فعالان اقتصادی و مدیران صنعت نفت، بر اهمیت تنوع بازارهای صادراتی تأکید کرده‌اند و هشدار داده‌اند که اتکای تک‌وجهی به بازاری خاص، آسیب‌پذیری کشور را در شرایط تحریم افزایش می‌دهد.