نوای بامداد — به نقل از خبرگزاری مهر
مرز دوغارون در استان خراسان رضوی به عنوان یکی از مهم ترین گذرگاه های رسمی میان ایران و افغانستان بار دیگر شاهد ازسرگیری تردد ناوگان حمل ونقل سنگین خواهد بود این اتفاق پس از چند روز توقف کامل خروج و ورود کامیون ها به دلیل قطع اینترنت در افغانستان رخ می دهد بنا به اعلام مدیر پایانه مرزی دوغارون اسماعیل پورعابد از صبح جمعه دهم مهرماه ۱۴۰۴ تردد ناوگان از سر گرفته می شود
قطع اینترنت افغانستان؛ عامل توقف در یکی از حساسترین مرزهای کشور
بر اساس گزارشهای رسمی، از ساعت ۱۹ روز هفتم مهرماه، به دلیل قطع سراسری اینترنت در افغانستان، فعالیتهای گمرکی و ترانزیتی در مرز دوغارون عملاً متوقف شد. قطع اینترنت، امکان ثبت اطلاعات گمرکی کامیونهای حامل کالا را مختل کرده و روند صادرات و ترانزیت را در هر دو طرف مرز با مشکل جدی مواجه کرد.
در این مدت بیش از هزار و ۸۲۷ دستگاه کامیون ایرانی و افغانستانی در محوطه مرزی متوقف شدند توقفی که نه تنها باعث ازدحام شدید در پایانه شده بود بلکه مشکلاتی در حوزه حمل ونقل کالا فسادپذیری برخی محصولات و نارضایتی تجار و رانندگان را نیز به همراه داشت
تلاشهای دیپلماتیک و فنی برای رفع مشکل
در پی این بحران، نخستین ملاقات رسمی مرزی میان مسئولان دو کشور، صبح پنجشنبه نهم مهرماه برگزار شد. در این جلسه، مسئولان مرزبانی، گمرک و نمایندگان بخش حملونقل دو طرف، با بررسی وضعیت، به توافق رسیدند که در صورت اتصال دوباره شبکه اینترنت در افغانستان، تردد از مرز دوغارون بلافاصله از سر گرفته شود.
اسماعیل پورعابد اعلام کرد که در همین راستا و با هدف کاهش صف کامیون های متوقف شده پایانه مرزی دوغارون در روز جمعه که معمولاً تعطیل است به طور ویژه فعال خواهد بود این تصمیم در جهت تسریع در خروج کامیون های متوقف شده و جلوگیری از خسارات بیشتر به فعالان اقتصادی اتخاذ شده است
دوغارون؛ شاهراه حیاتی اقتصادی شرق کشور
مرز دوغارون، در شهرستان تایباد خراسان رضوی، یکی از مهمترین و پرترددترین مرزهای شرقی کشور محسوب میشود. این مرز، نقش کلیدی در صادرات کالا به افغانستان، ترانزیت به آسیای مرکزی و حتی در برخی موارد مسیر دسترسی ایران به چین ایفا میکند.
طبق آمارها روزانه صدها دستگاه کامیون از این مرز عبور می کنند این مرز نه تنها برای ایران بلکه برای افغانستان نیز اهمیت بالایی دارد بسیاری از کالاهای اساسی مصالح ساختمانی تجهیزات صنعتی و مواد غذایی مورد نیاز افغانستان از طریق دوغارون وارد این کشور می شوند
هرگونه اختلال در فعالیت این مرز تأثیر مستقیمی بر روابط تجاری دو کشور و امنیت اقتصادی منطقه دارد قطع اینترنت در افغانستان که موجب فلج شدن سیستم های گمرکی آن کشور شد یک بار دیگر اهمیت زیرساخت های فناورانه و ارتباطی در تجارت مرزی را برجسته کرد
موانع فنی و ضعف زیرساختها
یکی از چالشهای تکرارشونده در مرز دوغارون، وابستگی زیاد فرآیندهای گمرکی و حملونقل به اینترنت است. در شرایطی که سیستمهای ثبت و تبادل اطلاعات مبتنی بر شبکهاند، هرگونه اختلال ارتباطی در یکی از دو کشور، موجب توقف کامل فعالیتها میشود. ضعف زیرساختهای ارتباطی در سمت افغانستان، بهویژه در مناطق مرزی، بارها مشکلاتی مشابه را پدید آورده است.
کارشناسان معتقدند برای جلوگیری از تکرار چنین بحران هایی باید از راهکارهای جایگزین همچون سامانه های آفلاین اضطراری توافق نامه های الکترونیکی دوجانبه و اتصال پایدار مرزی استفاده کرد
پیامدهای اقتصادی توقف ناگهانی تردد
توقف چندروزه ناوگان حملونقل در دوغارون نهتنها خسارات مستقیم مالی به تجار، رانندگان و شرکتهای حملونقل وارد کرد، بلکه موجب تأخیر در تحویل کالا، افزایش قیمت برخی اقلام صادراتی و بروز تنش در زنجیره تأمین دو کشور شد.
این وضعیت در حالی رخ داد که بخش خصوصی نیز از توقف ناگهانی فعالیت های مرزی زیان قابل توجهی متحمل شد بسیاری از رانندگان ساعت ها و حتی روزها در صف انتظار ماندند بدون آنکه امکان تخلیه یا بارگیری داشته باشند در شرایط خاص اقلیمی منطقه که گرمای هوا و کمبود امکانات رفاهی بر مشکلات افزوده است مدیریت چنین بحران هایی باید در اولویت نهادهای مسئول قرار گیرد
افق پیشرو: لزوم بازطراحی ساختار مرز دوغارون
با توجه به جایگاه ویژه مرز دوغارون در مبادلات ایران و افغانستان، انتظار میرود که برنامهریزی جامعتری برای مدیریت این گذرگاه انجام گیرد. تأسیس سامانههای پشتیبان، ایجاد مسیرهای جایگزین، آموزش نیروی انسانی برای شرایط بحرانی، و بهبود تعاملات دوجانبه از جمله اقداماتی هستند که میتوانند در کاهش اثرات بحرانها مؤثر باشند.
همچنین نقش دیپلماسی مرزی در حل سریع اختلافات و مشکلات فنی از جمله دسترسی به زیرساخت های اینترنتی و ارتباطی بیش از گذشته باید تقویت شود
در نهایت از سرگیری فعالیت مرز دوغارون در تاریخ ۱۰ مهرماه نشانگر توان و اراده دو کشور برای تداوم همکاری های اقتصادی در شرایط دشوار است اما تجربه این بحران کوتاه مدت هشداری جدی برای لزوم آمادگی بیشتر در برابر اختلالات زیرساختی در مرزهای حیاتی کشور به شمار می آید
